1. Giriş

Kenya’ya ihracat ve Kenya’da yatırım Türk firmaları için son dönemde giderek artan bir gündeme sahip. Doğu Afrika’nın en büyük ekonomisi olan Kenya, kıtanın en önemli ticaret ve yatırım merkezlerinden. Ülkenin 125 milyar dolarlık ekonomisi, stratejik lojistik bağlantıları ve gelişen altyapısı önemli fırsatlar sunuyor.

Türkiye’nin İhracat Ajansı BAZ Girişim olarak hazırladığımız bu rehberde Kenya’nın 

• ekonomik yapısı, 
• ticaret ve ihracatta sunduğu avantaj ve karşılaşılan zorlukları, 
• sektörel fırsatları 
• Türk şirketlerinin başarılı olması için yapılması gerekenleri 

stratejik bir bakışla inceliyoruz. 

2. Ekonomik ve Ticari Veriler

Kenya 1963’teki bağımsız olmuştur. Bağımsızlığından itibaren serbest piyasa kuralları uygulamıştır. Bu durum ülkeyi Doğu Afrika’daki uluslararası şirketlerin bölgesel operasyon merkezine dönüştürmüştür. 

2.1. Ekonomik Veriler:

• Nüfus : 56 milyon
• GSYİH : 124 milyar USD
• Başlıca Sektörler : Tarım, turizm, tekstil, telekomünikasyon, lojistik, finans
• Kişi Başına Düşen Gelir: 2,200 USD

Dünya Bankası’nın “İş Yapma Kolaylığı Endeksi” sıralamasında 56. sırada bulunan Kenya, yatırımcı dostu bir iş ortamı sunuyor. Bu skoruyla Sahra-altı Afrika’da 3. sırada yer alıyor. Kenya, yabancı yatırımcılar için bölgesinde en cazip ülkelerdendir.

Kenya hükümeti, yabancı yatırımları artırmak için Afrika’nın en iddialı teşvik sistemlerinden birini sunar. Siyasi istikrarı, verimli ve yetenekli işgücü kaynağı ile lojistik avantajlar ülkeyi rakiplerinden ayırmaktadır. 

2.2. Dış Ticaret Göstergeleri

2.2.1. Kenya’nın İhraç Ettiği Ürünler (2024)

Kenya, Doğu Afrika’nın en büyük ihracatçı ülkelerinden biri. ABD’nin Afrika ülkelerine yönelik “African Growth and Opportunity Act” kanunu kapsamında 6.500 kalem üründe ABD’ye gümrüksüz ihracat yapılıyor.

Kenya’nın başlıca ihracat kalemleri:

2.2.2. Kenya’nın İthal Ettiği Ürünler (2024)

Kenya’nın ithalat kompozisyonu dışa bağımlı bir üretim yapısını gösteriyor. Gıda, enerji, hammadde ve inşaat malzemelerinde sürekli bir tedarik arayışı var.

Başlıca ithalat kalemleri:

Kaynak: Trademap – ITC

Kenya ithalatının büyük çoğunluğunu enerji ve sanayi girdileri oluşturuyor. Gıda ve tarım ürünleri yüksek talep nedeniyle önemli bir yer tutuyor. Tüketim mallarını da yoğun bir şekilde ithal eden Kenya, tüketim ve ticaret odaklı bir yapıda.

2.2.3. Kenya’nın En Çok İhracat Yaptığı Ülkeler (2024)

Lojistik avantajlar ve gümrüksüz ihracat imkanı nedeniyle komşu ülkeler önemli pazarlardır. B.A.E. tarım ürünlerini yeniden ihracat amaçlı alır. AGOA sayesinde A.B.D.’ye tekstil ürünleri gümrük vergisiz ihraç ediliyor. Pakistan çay, Hollanda ise kesme çiçekte büyük alıcılar. 

2.2.4. Kenya’nın En Çok İthalat Yaptığı Ülkeler (2024)

Fiyata duyarlı Kenya piyasasında maliyet avantajı nedeniyle Çin ve Hindistan önde gelen partnerlerdir. Dubai, Afrika için bir “ticaret hub’ı” olduğu için çok çeşitli ürün yeniden ihracatla Kenya’ya giriyor. Yüksek teknolojili ürünlerde A.B.D. tercih ediliyor. Ülkemizin payı az.

2.3. Türkiye – Kenya İkili Ticareti

2.3.1. Türkiye’nin Kenya’ya İhracatı

Türkiye’nin Kenya’ya ihracatı son yıllarda artış göstermiştir. 2024 yılında en fazla ihraç edilen ürünler şunlardır:

Kaynak: Trademap – ITC

2.3.2. Türkiye’nin Kenya’dan İthalatı

Kenya’dan ithalatımız büyük oranda tarım ürünleriyle sınırlı. Türkiye 2024 yılında Kenya’dan 19 milyon USD’lik ithalat yaptı.

Kaynak: Trademap – ITC

2.4. Yatırım Fırsatları

Kenya, ticareti ve yatırımı teşvik eden liberal bir ekonomiye sahiptir. Ülke, fiyat ve kambiyo kontrollerini kaldırmış olup, kârların dönüştürülmesini, temettülerin ve faizlerin ülkesine geri gönderilmesini garanti eder. Kenya, Sahraaltı Afrika ülkeleri arasında serbest piyasa ekonomisini destekleyen güvenli bir ülke olmasıyla öne çıkmaktadır.

2.4.1. Enerji Sektörü

Kenya hidroelektrik, jeotermal ve rüzgâr enerjisi kaynaklarına sahiptir. Rüzgâr enerjisiyle beraber jeotermal projeler geliştirmek istemektedir. İthal edilen petrolü işleyerek nihai ürüne dönüştürecek rafineri kapasitesinin artırılması da gündemdedir.

2.4.2. Turizm Sektörü

Zincir otel, tatil köyü, restoranlar, golf kulüplerinin işletilmesi ve su sporları (özellikle Kisumu’da bulunan Viktoria Gölü çevresi) alanlarında yatırım fırsatları yoğunlaşmaktadır. Turizm tesisleri endüstriyel mutfak ekipmanlarını neredeyse tamamen ithal olarak tedarik eder ve otel yatırımları bu alanda da fırsatlar yaratmaktadır.

2.4.3. Sağlık ve Tıbbi Cihazlar Sektörü

Kenya’da sağlık sektörü, Sahraaltı Afrika bölgesinde en hızlı büyüyen pazarlardan biridir. Tıbbi cihazlar büyük ölçüde ithaldir. Türkiye’nin payı ise bu pazarda sınırlıdır. Kenya  gelişmekte olan birçok ülke gibi, bulaşıcı ve bulaşıcı olmayan hastalıkların ağır yükü altındadır. 

2.4.4. Bilgi İşlem (IT) Sektörü

Kenya, bilgi işlem sektöründe stratejik gelişmeler hedeflemektedir. Hükümetin Dijital Master Planında (2022 – 2032) siber güvenlik önemli yer tutar. Kurulması planlanan Siber Güvenlik Operasyon Merkezi ile ilgili gelişmeler takip edilmelidir.

2.4.5. Altyapı ve İnşaat Sektörü

Altapı konusunda eksiklikleri bulunan ülkede inşaat en hızlı büyüyen sektörlerden. Önümüzdeki dönemde de yol, liman ve havaalanı projeleri büyümeye öncülük edecektir. Türk firmaları havaalanı, liman, karayolu ve demiryolu yapımı sektörlerinde fırsatlara sahiptir. 

2.4.6. Üretim Sektörü

Üretim sektörünün milli gelire katkısı düşüktür ve genellikle tarıma dayanmaktadır. Aşağıdaki alanlarda önemli bir açık ve potansiyel vardır:

• Tarım ve Balık İşleme
• İnşaat Malzemeleri
• İlaç ve Tıbbi Cihaz Montajı
• Otomotiv, fabrika ve makineler
• Tekstil ve Konfeksiyon
• Mobilya ve Ahşap ürünleri

2.4.7. Hazır Giyim 

Kenya’da Türk hazır giyim ürünleri yüksek kaliteli olarak algılanıyor ve yoğun talep görüyor. Ülke genelinde yıl boyu sıcaklık farklarının asgari düzeyde olması, yabancı zincir mağazaların sezon-dışı ürünlerini satabilmelerini sağlıyor.   

3. Kenya’ya İhracat ve Kenya’da Yatırımda Dikkat Edilmesi Gerekenler

Kenya’da iş yapan Türk girişimcilerin ticaretlerini sürdürülebilir kılmaları ve karşılaşabilecekleri zorlukları en aza indirmeleri için, mevcut kaynaklar ve pazar koşulları ışığında aşağıdaki öneriler sunulmaktadır:

3.1. Gümrük ve Ürün Uygunluk Yönetimi (Pazara Erişim)

Kenya’da ithalat süreçleri, özellikle teknik engeller ve yüksek vergiler nedeniyle dikkatli planlama gerektirir.

Kenya piyasasına arz edilecek ürünler, yetkilendirilmiş kuruluşlar (SGS, Intertek, Bureau Veritas) tarafından menşe ülkesinde denetlenmeli ve uygunluğu belgelenmelidir. Kenya’ya ihracatta aranan belgeler için ayrıntılı bilgi Ticaret Bakanlığı sitesinde yer almaktadır. Ayrıca İhracat Sürecinde Kullanılan Belgeler başlıklı blog yazımıza göz atabilirsiniz.

Türk ihracatçılar için en büyük zorluklardan biri yüksek ithalat vergileridir. Uygulanan ek vergiler ve Özel Tüketim Vergisi Türk ürünlerinin pazarda fiyat rekabetini zorlaştırır. Vergi yükünü analiz edin.  

Gümrükte sorun yaşamamak için ürün faturalamasında dikkatli olmak gerekir. Düşük fiyatlarla faturalanan ürünler için vergiler, gümrük idaresi tarafından referans fiyat üzerinden hesaplanabilir ve ek maliyet yaratabilir. 

Yüksek gümrük vergilerinden kaçınmak için Kenya’da veya Doğu Afrika Topluluğu (EAC) üyesi diğer ülkelerde üretim yatırımı yapılması düşünülmelidir. EAC üyeliği, bölge içinde gümrük vergisiz ticareti mümkün kılmaktadır.

3.2. Finansal Güvenlik ve Hukuki Önlemler

Uluslararası bankalar aracılığıyla akreditifli işlemler yapmak mümkündür ve para transferi hızlıdır. Ancak, özellikle yeni bir firmayla çalışırken ödemenin büyük bölümünü garantiye almadan ilerlemek risklidir. 

Ticari faaliyette bulunulacak firmanın güvenilirliği hakkında bilgi edinmek için Nairobi Ticaret Müşavirliği ofisine başvurun.

Sözleşmelere tahkim maddesi eklenmesi faydalı olabilir. Kenya Uluslararası Yatırım Anlaşmazlıklarının Çözümü Merkezi’nin (ICSID) bir üyesidir.

Dış Ticarette Teslim Şekilleri, Finansman ve Ödeme Yöntemleri Rehberimizi inceleyin.

3.3. Operasyonel ve Stratejik Yaklaşım

Kenya pazarına girecek firmaların uzun dönemli bir planlama yapması gerekir. Bürokraitk süreçler yavaş ilerlese de iyi bir yerel ortakla çalışıldığında birçok zorluk çözülebilir.

Kenya’da lojistik ve depolama, güvenlik riskleri nedeniyle kritik bir konudur. İşin başında sürekli duracak bir personel yoksa, profesyonel bir 3. veya 4. taraf depolama şirketiyle (3PL/4PL) çalımak ve detaylı bir sözleşme yapmak önerilir. 

Son dönemde Kızıldeniz’deki güvenlik problemleri nedeniyle navlun maliyetleri ve sevkiyat süreleri uzamıştır. Denizyolunun kapanması riskine karşın alternatifler oluşturulmalıdır.

Kamu projelerinde bazı ihaleler yalnızca yerel firmalara verilmektedir. Bu firmalar, özellikle teknik eksikliklerini gidermek için yabancı ortak arayışındadır. Türk firmaları, yerel firmalarla ortaklaşa mühendislik tasarımı, danışmanlık ve denetim hizmetleri sunabilirler. 

Kenya ile ilgili hukuki ve mali konular dahil her türlü ihtiyaç için, Nairobi Ticaret Müşavirliği ofisiyle irtibat halinde olunması gerekir. Resmi danışmanlık kanallarını kullanmak birçok riski bertaraf eder.

3.4. Hükümet Destekleri ve Teşvikler

Türkiye’de ihracatı teşvik eden birçok devlet desteği bulunmaktadır. Ticaret Bakanlığı’nın ihracat destekleri, fuar teşvikleri ve pazar araştırma hibeleri Kenya pazarına giriş yapmak isteyen firmalar için önemli fırsatlar sunmaktadır. Türk Eximbank finansman destekleri de Kenya’ya ihracat yapan firmalar için büyük bir avantaj sağlamaktadır. 

Kenya pazarına giriş öncesinde detaylı bir araştırma yapmak önemlidir. Pazar araştırması devlet destekleriyle ilgili daha fazla bilgi için Yurt Dışı Pazar Araştırması Seyahat Desteği 2025 yazımıza inceleyebilirsiniz.

4. Sonuç: Türkiye İçin Yüksek Potansiyelli, Ancak Sabır Gerektiren Bir Pazar

Kenya, Afrika’nın en dinamik pazarlarından biridir. Türk firmaları kaliteli ürünleri, mühendislik yetkinlikleri ve rekabetçi fiyat – performans dengesiyle pazarda güçlü bir konuma sahiptir.

Kenya, Türk şirketleri için hızla gelişen ve yüksek potansiyel taşıyan bir pazar konumunda. Altyapı yatırımları, perakende büyümesi, sağlık ve tarımda artan ihtiyaçlar, Türkiye’den gelen firmaları güçlü bir konuma yerleştiriyor.

Büyük altyapı projeleri büyük oranda Çinli firmalarca üstleniliyor. Ancak, Türk inşaat firmaları da ülkede büyük projeler tamamlamıştır. Türk firmaları Çinli rakiplerine oranla kalite ve dizayn olarak daha üstündür.

Ancak Kenya’da başarı için sabır, doğru ortaklıklar, yerel regülasyonlara uyum ve uzun vadeli strateji zorunludur. Bu unsurlar bir araya geldiğinde Kenya, Türk şirketleri için bölgesel bir üs haline gelebilir.